Print

วาลจิ ซรูจัน เปรมจิ และ อาจจะรัก

กลับมาถึงเมืองไทยพอดีระเบิดถล่มที่ศาลพระพรหมแบบต้องตั้งสติใหญ่อีกครั้งสำหรับสังคมไทย ทั้งที่เพิ่งผ่านการมงคลใหญ่มาได้ไม่ทันข้ามวัน
ไหน ๆ ก็ไหน ๆ เช้านี้ขอปิดรายงานเรื่องผ้าอินเดียตามคำร้องขอของหลายท่าน รวมทั้งที่บอกว่าคราวหน้าขอตามไปด้วยได้ไหม คงไม่ง่ายครับเพราะไม่คิดว่าจะไปอีก
เหนื่อยยากลำบากและไกลสุดแดนอินเดียตะวันตก แถมถ้าพ่วงกันไปหลายคน ก็จะยิ่งโกลาหลใหญ่ ผมเองนั้นนิยมไปเดี่ยว หรือไม่ก็มีแต่ผู้ช่วยที่รู้ทางกัน ไปก็แบบง่าย ๆ ถูก ๆ ถึงขั้นลำบากของหลายคนแต่สบายผม งานนี้ก็ไปแบบไม่มีแผน อ่านแค่ Lonely Planet ฉบับล่าสุด แล้วลุยไปเรื่อย ๆ ตามเหตุและปัจจัย ขนาด ๒ อาจารย์โบราณคดีจากนิวเดลีและเคราลาที่ขอไปด้วยยังไม่รู้เรื่องอะไร
ได้แต่ขอบคุณที่พามาเปิดโลก นอกนั้นก็ช่วยเป็นล่ามให้เท่านั้น เช้าวันที่ ๑๖ พวกเราออกจากที่พักแต่เช้า ๐๗๐๐ น.เพื่อแวะหมู่บ้านผ้า Bhijodi ที่ห่างเมืองออกมาทางตะวันออกบนเส้นทางกลับ ๗ กม.

เจอลุงคนหนึ่งกำลังเดินไปสวดมนต์ที่วัดพระศิวะ ถามถึงบ้าน Vankar Vishram Valji คุณลุงบอกให้รู้ว่า "ฉานเอง" แล้วพาไปส่งบ้านก่อนที่จะกลับไปวัด ปล่อยให้ลูก ๆ ที่กำลังปัดกวาดบ้านดูแลต้อนรับ และนำผลงานของตระกูลที่ได้รับสารพัดรางวัลระดับชาติตั้งแต่รุ่นพ่อและพี่ แล้วพาไปดูหูกทอผ้าแบบดั้งเดิมที่โรงหลังบ้าน ในขณะที่มีสมาชิกของตระกูลจากหลายแห่งทยอยเอาของมาส่ง เขาบอกว่าธุรกิจเป็นแบบครอบครัวเครือญาติหลายร้อยครอบครัวคล้าย ๆ กลุ่มใบไม้ที่คีรีวง หนุ่มคนที่เพิ่งเอาของมาส่งนั้นเคยไปทำงานเป็นบริกรโรงแรมได้ค่าจ้างถูกมาก กลับมาเข้าเครือทำผ้าที่บ้านส่งขายได้ดีกว่ามาก งานเด่นของที่นี้คืองานทอแบบ "ขิต" "ยก" และ "จก" ซึ่งฝีมือไม่เท่าเมืองไทย แพ้ทั้ง "ขิต" อีสาน "ยก" ลำพูนและภาคใต้ รวมทั้ง "แพรวา" กาฬสินธุ์หลายขุม ทั้ง ๆ ที่คุยว่าแต่ละชิ้นนั้นได้รับรางวัลระดับชาติจากสารพัดนายก เช่นอินทิราคานธี ต้องสั่ง ทอเป็นปี ผืนเป็นหมื่น ๆ แต่ที่แตกต่างคือการเย็บประดับกระจก ลองดูเอาเองนะครับ ผมชอบบรรยากาศของบ้านซึ่งเป็นบ้านศิลปินจริง ๆ วันนี้มีงานแต่งงานใหญ่ หลังวันฉลองเอกราชเมื่อวานนี้จึงไม่มีการทอให้ดู มีแต่ของขายหลายราคาตั้งแต่ ๕๐๐ รูปี ถึง ๒ - ๓,๐๐๐ รูปี ที่เป็นหมื่นก็มี เทียบงานเมืองไทยแล้วของเราดีกว่าและราคาก็ถูกกว่าด้วย ออกจากบ้านของครอบครัววาลจิ เลือกตรงไปที่ Shrujan ที่เป็นองค์กรเอกชนไม่แสวงหากำไร ส่งเสริมหญิงชาวบ้านกว่า ๓,๐๐๐ คน ปักผ้ามาร่วมขาย แต่เขาเปิด ๑๐๐๐ น. จึงได้แต่ดูผ่านตู้กระจก ที่ตกใจกว่านั้นคือเขามีเกสต์เฮ้าส์หรูหรา มีหลายสาขา น่าจะประมาณมูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ที่ปากทางศูนย์ซรูจัน เจออีกศูนย์ ชื่อ Handloom Design Center ของครอบครัว Vankar Devji Premji จึงแว่บลงไปดู พบหนุ่ม ๒ คนกำลังทอ หูกของเขายักษ์และยาว ไม่กี่ตะกอ ของไทยเราทำกันตอนนี้ที่ท่าสว่างเป็นพันตะกอเข้าไปแล้ว ผ้าทอก็งั้น ๆ แพงมากด้วย แต่ที่น่านิยมคือระบบส่งเสริมของชาติเขาดีมาก ทุกบ้านมีภาพใบประกาศ การมอบรางวัล หนังสือรับรอง รวมทั้งภาพบรรพบุรุษที่สืบสานมรดกนี้มา พ่อชราของเขาที่เป็นมือทองในการทอ ก็นั่งเปลสบายใจอยู่กับลูกหลาน เป้าหมายถัดไปคือ อัจรักปูร์ ที่ขอเรียกใหม่แบบไทย ๆ ว่า "อาจจะรักปุระ" เข้าไปก็เจอหนุ่มนับสิบกำลัง "ย้อมเย็น" อยู่ในบ่อใหญ่กลางสนาม ให้เข้าไปในบ้าน Dr.Ismail Mohammad Khatri กำลังเชือดแพะและเอาไปแจกเพื่อน ลูกหลานคอยแนะนำและพาชม มีฝรั่งเคยอยู่เชียงใหม่ รู้จัก อ.วีรธรรมที่ท่าสว่าง กำลังออกแบบลายพิมพ์บล็อกไม้ลายใหม่กับแขกใบ้คนหนึ่ง ดร.อิสมาอิลบอกว่าเดิมอยู่ที่แคว้นสินธุ์ในปากีสถานแล้วราชาแห่งคุชราชเชิญมาทำผ้าอยู่ที่นี่ บ้านนี้เพิ่งย้ายมาอยู่หลังแผ่นดินไหวใหญ่เมื่อปี ๒๐๐๑ ไกลน้ำ ลำบากกว่าเดิม แต่ก็ยังมุ่งมั่นการอนุรักษ์ตามแบบแผนผ้า "อาจจะรัก" ดั้งเดิมด้วยสีธรรมชาติจากครามบ้าง สนิมบ้าง เม็ดมะขามบ้าง เทคนิคที่นี่เป็น "พิมพ์ด้วยแม่พิมพ์ไม้" และ "ย้อมเย็น" ผิดกับที่กลุ่มมัดย้อมคีรีวง ใช้เทคนิค "มัดย้อม" และ "ย้อมร้อน" บนผ้าทั้งฝ้าย ไหม ขนแกะ ลินิน มีผืนหนึ่งทำเป็นงานศิลปะแบบดั้งเดิม ย้อม ๒ ด้าน เป็นผ้าคลุมเตียง ขายหลายหมื่นบาท เขาทำลายใหม่ ๆ ออกมาด้วย แต่ที่ผมชอบคือลายดั้งเดิม มีทั้งผ้านุ่ง ผ้าคลุม ผ้าห่ม จนกระทั่งผ้าถุง กระโปรง และถุงผ้า ดูกันเอาเองนะครับ แถวนี้มีอีก ๒ ราย Lonely Planet แนะนำ คือ Parmath ที่มีคนบอกว่าตอนนี้ลุกสาวที่เคยได้รางวัลเลิกทำแล้ว แม่ที่ทำก็งั้น ๆ อีกรายเป็น NGO ใหญ่ชื่อ Khamir เข้าไปเป็นศูนย์ขนาดใหญ่สวยงาม ด้อยกว่าที่ Shrujan เล็กน้อย แต่ไม่มีใครเพราะเป็นวันอาทิตย์ปิดทำการ เท่านี้นะครับ ขอไปตามงานที่สวนโมกข์กรุงเทพก่อนนะครับ อ้อ วันนี้ ผมเลือกใส่เสื้อลายเทียนสีมังคุดคีรีวง กับคาดผ้าขาวม้าครามสกลนครไปให้เขาดูด้วย เขาแสดงท่าทางตกใจที่ไทยเราทำได้สีสดสวยอย่างนี้ครับ

 

 

 
รูปที่1
 
รูปที่2
 
รูปที่3
 
รูปที่4
 
รูปที่5
 
รูปที่6
 
รูปที่7
 
รูปที่8
 
รูปที่9
 
รูปที่10
 
รูปที่11
 
รูปที่12
 
รูปที่13
 
รูปที่14
 
รูปที่15
 
รูปที่16
 
รูปที่17
 
รูปที่18
 
รูปที่19
 
รูปที่20
 
รูปที่21
 
รูปที่22
 
รูปที่23
 
รูปที่24
 
รูปที่25
 
รูปที่26
 
รูปที่27
 
รูปที่28
 
รูปที่29
 
รูปที่30
 
รูปที่31
 
รูปที่32
 
รูปที่33
 
รูปที่34
 
รูปที่35
 
รูปที่36
 
รูปที่37
 
รูปที่38
 
รูปที่39
 
รูปที่40
 
รูปที่41