เพื่อแผ่นดินเกิด

แล้ว "พื้นที่นคร" ประมาณไหน ?
On NaKorn Perimeter ?

(bunchar.com เพื่อแผ่นดินเกิด 20191215_6)

       ประเด็นนี้ วง นาครสนทนา #ว่าด้วยเรื่องเมืองนคร วานนี้มีความระวังกันมากว่าจะควรคิดแบบไหนเรื่มตั้งแต่นิยามความหมาย "ว่านคร" นั้นขนาดไหน ? เพียงตัวเมือง ? เขตจังหวัด ? เพียงในเมือง ? รวมนอก ? เหนือ ? นอกเขา ? ด้วยไหม ? เขตชั้นใน ? เขตชั้นนอก ? ตัวเมืองหลัก ? เมืองบริวาร ? ปริมณฑล ? ออกไปถึงขอบเขต เมืองสิบสองนักษัตร ? แล้วที่โหว่หว่างกลาง ? สุดท้ายก็กลับมาที่ ประจักษ์พยานหลักฐานทั้งเรื่องราว-ลายลักษณ์ และ ที่เป็นวัตถุเชิงประจักษ์รวมทั้งมีความเป็นพลวัตเปลี่ยนแปลงเสมอตามเหตุตามปัจจัยในแต่ละช่วงของเวลายิบย่อยซึ่งอาจจับกับ ๓ ยุคสมัยที่ว่ากันแล้ว เล็ก - ใหญ่ / ร่วมด้วย - แยกกัน / ดีกัน - ขัดกัน / ฯลฯ เช่น เฉพาะธนบุรี - รัตนโกสินทร์ ๒๐๐ กว่าปีมานี้ยังเปลี่ยนแปลงมากมาย ขนาดเป็นถึงประเทศราชแล้วลดมาเป็นเมืองพระยามหานคร กำกับเมืองนั้นเมืองนี้แล้วแยกตั้งเมืองนั้น ยุบเมืองนี้ ย้ายสังกัดเมืองนู้น ฯลฯจนปฏิรูปตั้งเป็นมณฑล ก็มียุบย้ายเปลี่ยนมณฑลกันอีกกระทั่ง มณฑลนครศรีธรรมราช ก็ยังไปตั้งที่สงขลาจะว่ากันอย่างไร ? จึงจะดี ? และเหมาะสมด้วยที่สำคัญคือเพื่อนพี่น้องเมืองต่าง ๆ ก็เห็นด้วยจับกันที่ "คาบสมุทร" ทางตอนเหนือสุดที่เคยถึง ก็น่าจะที่บางสะพานตามตำนาน พงศาวดาร รวมทั้งภูมิศาสตร์ที่พบก่อนที่จะเกิดเมืองอื่นน้อยใหญ่ในภายหลัง อยู่ร่วมบ้างแยกบ้างอย่างเช่นไชยา ก็อยู่ร่วมแล้วแยก แล้วกลับมาอยู่อีก ฯลฯ ส่วนทางใต้ ต้องสอบทานกันอีกมากว่าเคยมีขอบเขตปริมณฑลถึงไหนบ้าง ? ปาหัง ? ญี่หน ? เมื่อสมัยไหน ? จากหลักฐานอ้างอิงไหน ? แม้กระทั่ง การตามดูที่บ้านเมืองต่าง ๆ ก็ทำประวัติท้องถิ่นกันไว้ที่ถกกันมากคือ บริบทสิบสองนักษัตร ว่าหมายถึงอะไรกันแน่ ? มีระหัสยนัยเบื้องลึกอะไรไหม ? เพียงจักรราศี ? หรือเลขสมมุติ ? หรือเพียงเมืองท่าร่วมประโยชน์ ? อย่าง common wealth ? หรือคือ "ร่วมร่มบุญบารมีแห่งองค์พระธาตุ" ? อันเป็น Common Values ของผู้คนบนแหลมทองนี้มาตั้งแต่ไหน ๆ แล้วรวมทั้งที่ปรากฏในตำราภูมิศาสตร์ของปโตเลมี ตั้งแต่ พศต.๗ เขียนออกมาเป็นแผนที่เป๊ะ ๆ ที่สำคัญกว่านั้น จากพิกัดรุ้งแวงเคยมีผู้เสนอด้วยซ้ำว่า มีบางตำแหน่งคือ "นคร" "อ่าวนคร" ฯลฯ ด้วยซ้ำ