เพื่อแผ่นดินเกิด

การพัฒนาอาศัยวัฒนธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัฒนธรรมพื้นฐานทางจิตใจ พื้นฐานของประชาชนแห่งชาตินั้น ๆ มีอยู่อย่างครบถ้วนถูกต้องเพียงพอไม่ขาดตกปกพร่อง

อย่างเรามีวัฒนธรรมไทยเนื่องมาแต่พุทธศาสนา มีหลักการว่าเป็นเพื่อนเกิดแก่เจ็บตายแก่กันและกันด้วยกันทั้งหมดทั้งสิ้น ไม่มีความเห็นแก่ตัว แต่มีความเห็นแก่ธรรมะหรือความถูกต้อง และเห็นแก่ผู้อื่น เห็นแก่คนทั้งหมด รวมทั้ังตัวเองด้วยอย่างนี้ก็ยังได้ แต่ว่าเห็นแก่ความถูกต้องนั่นแหละเป็นหลักสำคัญ ถ้าเห็นแก่ความถูกต้องแล้ว มันก็จะเห็นแก่ตนและแก่ผู้อื่นอย่างถูกต้อง

ความเห็ฯแก่ตัวนั้นมันเป็นความเห็นที่ไม่ถูกต้อง แต่ว่ายังมีความเห็นแก่ตัวที่อาจจะทำให้ถูกต้อง คือ ไม่เป็นอันตรายแก่ใคร ๆ นี้เป็นความเห็นแก่ตัวอย่างถูกต้อง ซึ่งเราก็ไม่ค่อยจะใช้กันในความหมายนี้ โดยมากจะพูดว่าเห็นแก่ตัวมันก็คือเอาเปรียบผู้อื่น

เรามีวัฒนธรรมเพื่อนเกิดแก่เจ็บตาย คนมั่งมีรักคนยากจนได้ คนยากจนรักคนมั่งมีได้ อยู่กันได้ เป็นเพื่อนเกิดแก่เจ็บตายกันได้ นี่เป็นวัฒนธรรมอย่างยิ่งที่เคยช่วยประเทศชาติหรือชนชาติไทยตลอดมา.

ที่มา ปาฐกถาธรรมของพุทธทาสภิกขุ ทางสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทยทั่วประเทศ เนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ ธค.๒๙

ภาพ ปกหนังสือสวัสดี เดือน พย.๕๙ และ รายงาน "ต้นแบบทฤษฎีใหม่" ที่เขาวง กาฬสินธุ์ ในมติชน วันที่ ๒๐ พย.๕๙

๒๑ พย.๕๙