เพื่อแผ่นดินเกิด

เมื่อวานนี้ที่วัดยางใหญ่ ท่านพระปลัด ณ.พัชร วชิระ กับ สุธรรมรัตน์ สุจิณฺโณ

ปรารภกับพวกเราว่าช่วงสงกรานต์ที่เพิ่งผ่านพ้น

ผู้คนก่นกันไปทั่วว่าทำไม #การพระสีหึงค์ในกระบวนสงกรานต์เมืองนคร

จึงเป็นอย่างนั้น ผมยังไม่กล้าถ่ายให้ติดเบญจาประหลาดมาด้วยเลยครับ

ขณะเดียวกันพ่อคนช่างคิดอย่าง Surachet Keawsakun

แห่ง The Library At Nakorn

ก็เผย #ทัศนะอัศจรรย์ว่าด้วยพระสีหึงค์แห่งเมืองนคร นี้

ที่อยากชวนท่านทั้งหลายได้ตามอ่านกันครับ ... (ขอคัดมาตามนี้)

"#พระพุดศรีหึงสำมรับเมือง" หรือ #พระพุทธสิหิงค์สำหรับเมือง คือชื่อที่สมเด็จพระสังฆราชาวัดหน้าพระลาน เจ้าคณะกาแก้ว และเจ้าคณะเมืองนครสมัยธนบุรี และรัชกาลที่ ๑ เรียกพระพุทธสิหิงค์องค์นี้ ปรากฏอยู่ในตำราพระราชพิธีตรุษสารทเมืองนครที่คัดส่งไปยังกรุงเทพฯ

.

ตำราว่า เมื่อจะตั้งการพระราชพิธีตรุษสารทเมืองนครในแผ่นดินพระเจ้าขัติยราชนิคม ผู้ผ่านขัณฑเสมาพระนครศรีธรรมราชนั้น จะนิมนต์พระพุทธสิหิงค์สำหรับเมืองออกตั้งบนเตียงอันเป็นประธานในโรงพิธี เมื่อพระเจ้าแผ่นดินนครศรีธรรมราชทรงพระภูษาขาวเสด็จขึ้น เจ้าคณะกาแก้ว เรียกพระครูปลัด พระครูรอง วินัยธร ผูกมงคลที่ฐานพระสิหิงค์เวียนขวาสามรอบแล้วโยงขึ้นเพดานพระ แล้วจึงชักมงคลออกไปยังกระโจมเทียน ยังเตียงสวด ยังอาสนสงฆ์ ยังพระเจ้าแผ่นดิน ที่ข้างเตียงพระสิหิงค์นั้นทอดศัตราวุธ และ"ของวิเศษทั้งปวง"

.

และเมื่อประกาศเทวดาให้ช่วยรักษาพระเจ้าแผ่นดิน ตลอดจนผู้คนทั้งหลาย และขับเทวดาอันเป็นมิจฉาทิฎฐิให้ออกไปนอกจักรวาลโดยอ้างอำนาจของพุทธคุณ เจ้าพนักงานประกาศก็ถูกกำหนดให้ยืนจำเพาะต่อหน้าพระสิหิงค์ดังหนึ่งอาศัยพระสิหิงค์นี้แทนองค์พระพุทธเจ้าที่จะอ้างเอาพุทธคุณปัดเป่าอุปัทวันตรายทั้งปวง

.

พระสิหิงค์สำหรับเมืองได้เป็นประธานในท่ามกลางมณฑลพิธีอันซับซ้อนนี้ และประดิษฐานอยู่ตลอดจนจบการพระราชพิธีทั้งตรุษ และทั้งสารทซึ่งต่างก็กินเวลาหลายวัน สะท้อนให้เห็นว่าเป็นของมีบทบาทสำคัญอย่างสูงในพิธีกรรมฝ่ายบ้านเมือง

.

แต่ก็เฉพาะพิธีกรรมฝ่ายเมืองเท่านั้น แต่โบราณพระสิหิงค์สำหรับเมืองไม่ได้ถูกเชิญไปเป็นประธานในพิธีกรรมอื่นนอกเขตจวนวัง หรือพื้นที่บริบท การถือน้ำพระพัทธสัตยาในวิหารหลวงนั้นตำราไม่กำหนดให้เชิญพระสิหิงค์สำหรับเมืองออกไป

.

หลายสิบปีมาแล้วที่คนหลายภาคส่วนพยายามจะแสวงหาพระพุทธสิหิงค์ของแท้จากลังกาตามสิหิงคนิทาน โดยรวมเอาพระสิหิงค์สำหรับเมืององค์นี้ไว้ในเชคลิสต์ 1 ใน 3 เอาเข้าจริงแล้ว เมื่อดูจากเอกสารโบราณ และร่องรอยทางประวัติศาสตร์เมืองนครศรีธรรมราชแต่ไรมา ไม่เคยยก หรือพยายามอธิบายว่าพระสิหิงค์สำหรับเมืององค์นี้เป็นพระสิหิงค์ของแท้ดั้งเดิมในตำนาน เรื่องนี้เกิดขึ้นใหม่ตามกระแสที่แพร่ลงมาจากวงวิชาการในสมัยหลัง

.

คนนครในอดีตรู้ว่า พระสิหิงค์องค์นี้คือพระพุทธสิหิงค์สำหรับเมือง คือเป็นของประจำเมือง ขณะเดียวกันวัดหลายสิบวัดในเมืองนครที่เก่าแก่ หรือเคยมีพระเถระที่มากบารมี ต่างมีพระสิหิงค์สำหรับวัดของตนไว้ในครอบครอง ทั้งโดยเปิดเผยทั้งอยู่เงียบ ๆ ล้วนเป็นพระสิหิงค์สมัยอยุธยาองค์ย่อม ๆ ที่มีทั้งปราณีต ทั้งสะท้อนลักษณะพื้นบ้าน เป็นของคู่วัดมาแต่เดิมบ้าง เป็นของที่อาจโยกย้ายจากวัดร้างมายังวัดที่มีพระสังฆาธิการมากบารมีปกครองบ้าง วัดแห่งหนึ่งในย่านท่าวังมีพระพุทธสิหิงค์ที่อาจเก่าถึงต้นพุทธศตวรรษที่ 23 เก็บรักษาอยู่ในวัดอย่างเงียบ ๆ ถึง ๒ องค์

.

พระพุทธสิหิงค์ที่ปัจจุบันเป็นสมบัติของตระกูลลิมปิชาตินั้นมีจารึกด้านหลังว่าหลวงพระเพ็ชรได้สร้างไว้ในวัดทรายมณีทารามเมื่อปี 2237 ในพระบรมธาตุก็มีพระสิหิงค์ขนาดใหญ่มากถึงสององค์ องค์หนึ่งที่ริมกำแพงวิหารโพธิลังกาอาจเป็นพระสิหิงค์สมัยอยุธยาที่ใหญ่ที่สุดในภาคใต้ พุทธลักษณะปราณีตงดงาม

.

แต่ไม่ว่าจะเป็นพระสิหิงค์สำหรับเมือง หรือสำหรับวัด ก็ไม่มีองค์ใดเป็นพระสิหิงค์จากลังกาตามตำนาน แม้แต่ของวัดบ้านนาก็ตาม พระสิหิงค์ในเมืองนครล้วนมีอายุในช่วงอยุธยาตอนปลายทั้งสิ้น และได้อิทธิพลของศิลปะล้านนาผ่านอยุธยาลงมา คนนครในอดีตจึงไม่เคยหวนไห้ หรือตั้งประเด็นค้นหาว่าพระสิหิงค์องค์ใดเป็นพระสิหิงค์จากลังกา แต่ต่างพากันสร้างพระสิหิงค์สำหรับวัดของตน และกำหนดพระสิหิงค์สำหรับเมืองเอาไว้เพื่อพิธีฝ่ายเมืองเป็นระบบระเบียบ

.

มิตรสหายชาวลานสกาเคยเล่าให้ฟังว่าย้อนกลับไปสี่ห้าสิบปีก่อน มีการพบพระพุทธรูปองค์หนึ่งชาวบ้านไปประชุมกันดูแล้วระบุว่าพระพุทธรูปที่พบนั้นเป็นพระสิหิงค์ โดยมีเกณฑ์ในการพิจารณาจากการขัดสมาธิเพชร และปางมารวิชัย เป็นองค์ความรู้ที่ตกทอดมาจากโบราณ สะท้อนว่าคนนครในอดีตย่อมมีความคุ้นเคยกับพระสิหิงค์อยู่มากทีเดียว จนในระดับชาวบ้านก็รู้เกณฑ์ในการวินิจฉัยได้

---------------------------------

.

ดูเรื่องเกี่ยวเนื่อง : หอพระสิหิงค์หลังเก่า – ความทรงจำที่หายไปของเมืองนครศรีธรรมราช

ท่านปลัดทั้งสองบอกว่า ได้แจ้งทางเทศบาลนครนครฯ ไปแล้วว่าปีหน้า

คณะสงฆ์เมืองนครขอรับเป็นเจ้าภาพร่วมจัดให้สมค่า

อาจารย์ พัฒน์ นาคเสน บอกว่า เคยไปช่วยเทศบาลเสมอมา

ได้พยายามปรับหลายสิ่ง แต่พอเปลี่ยนคณะผู้บริหาร ท่านก็ทิ้งเรื่อย

ผมก็บอกเช่นกันว่า เคยดำริและช่วยมาหลายอย่างและแนวงาน

พบชะตากรรมเช่นเดียวกันนั้น

แต่เมื่อพระท่านจะทำกัน เราก็ปวารณารับใช้ถวายงานตามเคย

งานนี้ อาจเข้าข่าย #วัดวิถีใหม่ในเมืองนคร ได้ด้วย

ท่าน อ.หมอประเวศบอกไว้ว่า พระนั้นมีหลากหลายคุณูปการต่อสังคม

การนำทางประเพณีวัฒนธรรมและการพัฒนาถิ่น ก็ค่ามหาศาลแล้ว

รอพระท่านส่งสัญญาณกันนะครับพี่น้อง

แล้วผมจะเล่าที่เคยไปร่วมขบวนการคนหนุ่มสาวชาววัดที่เชียงใหม่

ตลอดช่วงปีใหม่เมืองกันที่นั่นอยู่ตั้ง ๖ ปี

๑๖ เมย.๖๕ ๐๗๒๓ น.

บ้านบวรรัตน์ ท่าวัง เมืองนคร