เพื่อแผ่นดินเกิด

เดี๋ยวนี้สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารผู้เป็นเอกอัครศาสนูปถัมภกแห่งประเทศไทยเป็นพระราชาสมบูรณ์ แบบที่ใคร ๆ ยอมรับ ไม่ต้องโฆษณาว่าเป็นที่พอใจของประชาชนส่วนใหญ่ มีอะไรผิดแปลกไปจากพระราชาองค์อื่น ๆ มาก จะเพราะเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงหรืออะไรเปลี่ยนแปลงก็อย่าไปพูดถึงดีกว่า จะพูดถึงแต่เฉพาะส่วนที่ท่านได้ทรงกระทำให้เกิดความพอใจแก่ประชาชนก็มีเรื่องมาก เอามาพูดกันไม่ไหวหรอก

เอากันแต่หัวข้อ นับตั้งแต่ต้นว่าท่านเป็นผู้ทำการค้นคว้า การประดิษฐ์ การอะไรต่าง ๆ อยู่อย่างไม่ทรงเห็นแก่เหน็ดเหนื่อย มีอะไรที่ค้นคว้าพบกระทำได้หรือกระทำได้ดีกว่าเก่า เรื่องฝนเทียม เรื่องอะไรก็ตาม นี้มันเป็นเรื่องการค้นพบเพื่อประโยชน์แก่การผลิต

ทรงค้นคว้าเกี่ยวกับการผลิตมาแนะนำประชาชนเกี่ยวกับการผลิต ในแง่ของเกษตรกรรมหรือกสิกรรม หรือการประมง ทรงกระทำอย่างไม่เห็นแก่เหน็ดแก่เหนื่อย แม้แต่ในแง่ของอุตสาหกรรมก็ทรงค้นคว้าทรงทดลอง ทรงทำตัวอย่างเท่าที่ท่านจะทำได้เพราะว่ามันมีอะไรกำกับอยู่บ้าง ไม่ได้อยู่เหนือกฎหมายแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ไปเสียทั้งหมด แต่ว่าโอกาสมีเท่าไร พระองค์ก็ทรงทำอย่างยิ่ง แม้แต่ระบบสหกรณ์

ระบบสหกรณ์นี้สำคัญมาก ขอบอกกล่าวเป็นพิเศษว่าโลกต่อไปจะอยู่รอดได้ด้วยระบบสหกรณ์ ในหลวงท่านทรงค้นคว้ามากเรื่องระบบสหกรณ์ เป็นที่ประจักษ์อยู่แก่ทุกคนว่าสหกรณ์ชนิดไหนจะเหมาะแก่คนไทยในส่วนไหนในแขนงไหน ด้านไหน จนจะเป็นนักสหกรณ์ชั้นเอง

ทรงค้นคว้าเรื่องเหล่านี้และกระทำให้เป็นตัวอย่างกระทั่งในสำนักของท่าน ท่านก็ยังทรงกระทำอะไรเป็นตัวอย่าง อย่างที่ใคร ๆ ก็เคยรู้ว่ามีโรงสี มีการผลิตนม ผลิตอะไรก็ตาม ก็เรื่องค้นคว้าเพื่อประโยชน์แก่ประชาชน เพื่อได้แบบฉบับที่เหมาะสมเพราะว่าเราเป็นประเทศเล็กทำเหมือนประเทศใหญ่ไม่ได้ อย่างนี้นี่เรื่องผลิต เรื่องค้นคว้า เรื่องที่ท่านทรงกระทำมาก.

ที่มา ธรรมบรรยายของพุทธทาสภิกขุ ก่อนพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ลานหินโค้ง สวนโมกข์ ไชยา เมื่อวันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๒๐
ภาพ การเตรียมสถานที่ตามรอยธรรมราชาของสวนโมกข์กรุงเทพ เมื่อ ๑๑ พย.๕๙