บัญชาชีวิต

ขอเริ่มที่ "ถ้ำหลังโรงเรียน" อยู่ห่างจากตัวเมืองเพียงไม่กี่กิโล บนเส้นทางไปน้ำตกห้วยโต้ เป็นถ้ำที่มีการสำรวจศึกษาและขุดค้นเมื่อ ๒-๓๐ ปีมานี้ จนได้ข้อสรุปว่า มีบรรพบุรุษของมนุษย์ ตั้งแต่แรก Hominid - Homo Sapiens มาอยู่ และอาจจะเป็นช่งแรกที่เริ่มมีการอพยพผ่านลงไปทางใต้ ก่อนที่ระดับน้ำทะเลจะท่วมจนกลายเป็นเกาะแก่งของอินโดนีเซีย เมื่อประมาณ ๓๗,๐๐๐ - ๔๕,๐๐๐ ปีก่อนโน้น

สภาพที่เห็น ยังคงความสวยสลับซับซ้อนด้วยหลืบและคูหามากมายแม้หินงอกหินย้อยจะตายแห้งหมดแล้ว ตั้งอยู่หลังโรงเรียบทับปริกนิดเดียว มีป้ายตั้งอยู่ ๓ ป้าย แต่ดูว่าทางโรงเรียนไม่ได้มามีส่วนร่วมอะไรอย่างน่าเสียดาย

"ถ้ำหมอเขียว" อยู่ไม่ไกลกัน บนทางไปเขาพนมเบญจา ที่บ้านหน้าชิง ต้องบุกลงไปในสวนยาง มีสระน้ำอยู่ด้านหน้า หาป้ายอะไรไม่เจอ นอกจากรอยถูกขุดหาอะไรไม่นานมานี้ ในขณะที่บนหน้าเพิงผายังเต็มไปด้วยป่าครึ้ม พบเปลือกหอยมากมาย ไม่แน่ใจว่าของแต่ก่อนหรือคนมาขุดค้นเอามากินทิ้งไว้

สุดท้ายที่ "ถ้ำเสือ" ที่ทุกวันนี้แปลงเป็นวัดวิปัสสนาพร้อมสถานที่ท่องเที่ยวทำบุญจนเต็มไปด้วยป้ายชวนทำบุญซื้อของขลังทั่วทั้งวัด (มีต่อ)