เพื่อแผ่นดินเกิด

แล้วที่นี้ประเทศไทยเราเป็นที่เชื่อถือได้ว่าจะหวังที่พึ่งระบบธรรมิกราชาเป็นผู้ปกครอง แม้ว่าเหตุการณ์จะเปลี่ยนแปลงไปจำกัดสิทธิอำนาจของพระราชาลงไปเป็นอันมาก มันก็ยังเหลืออยู่มาก เราพะมันอยู่ในน้ำใจของประชาชนที่มีความเป็นมาอย่างนี้ อบรมกันมาอย่างนี้ โดยอำนาจของพระพุทธศาสนานั้น

ฉะนั้น เราจึงมีบุคคลที่ชนะน้ำใจประชาชนถึงขนาดที่เรียกว่าเผด็จการโดยธรรมอยู่ที่บุคคลหนึ่งเป็นอย่างน้อย คือผู้ที่เราจะเรียกกันอย่างภาษาพระว่าสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารผู้เป็นเอกอัครศาสนูปถัมภกโดยน้ำใจ ท่านสามารถที่จะเผด็จการได้ด้วยคุณธรรมหรือบารมีที่ได้สร้างสรรค์มาเป็นอย่างดี นี่ระบบของธรรมะมันจำเป็นอย่างนี้

เดี๋ยวนี้ขอให้มองต่อไปอีกสักนิดหนึ่งว่าเราจะต้องมีองค์ประกอบที่เรียกว่า ประเทศชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ๓ อย่างนี้ จำเป็นอย่างยิ่งเหมือนกับไม้ ๓ ขา ถ้าอิงกันอยู่ได้ก็ไม่ล้ม ปลดออกเสียขาหนึ่งก็จะต้องล้ม ประเทศชาติหนึ่ง ศาสนาหนึ่ง พระมหากษัตริย์หนึ่ง จะอยู่ตามลำพังไม่ได้ ประเทศชาติก็จะอยู่โดยปราศจากศาสนาไม่ได้ ศาสนาก็มีอยู่ไม่ได้โดยปราศจากประเทศชาติหรือปราศจากผู้อุปถัมภ์ พระมหากษัตริย์ก็มีอยู่ไม่ได้โดยที่ปราศจากประเทศชาติหรือศาสนา

ฉะนั้น ขอให้ถือว่า องค์ ๓ นี้จำเป็นที่จะต้องมีพร้อม ๆ กัน เขียนเป็นคำกลอนสั้น ๆ ว่า 
"ประเทศชาติ ศษสนา พระมหากษัตริย์ 
รวมเป็น อัตตภาพไทย อันไพศาล"

อัตตภาพไทยรวมอยู่ด้วยองค์ประกอบ ๓ คือ ประเทศชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ จึงไพศาล จึงมั่นคง จึงใหญ่หลวง จึงปลอดภัย

เดี๋ยวนี้เรากำลังกระทำกิจกรรมบางอย่างเพื่อพระมหากษัตริย์ จะถวายพระพรสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณแลดงออกซึ่งความพอใจ ความจงรักภักดี ความอะไรตามหน้าที่ของตน แม้บรรพชิตก็มีหน้าที่ที่จะต้องทำเพราะเรายอมรับว่าพระศาสนาตั้งอยู่ได้ด้วยความมีประมุขของประเทศชาติ คือ พระมหากษัตริย์ จึงขอให้เราทำหน้าที่อันนี้ อย่าละเลยหน้าที่อันนี้.

ที่มา ธรรมบรรยายก่อนพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา โดยพุทธทาสภิกขุ ที่ลานหินโค้ง เมื่อวันที่ ๕ ธค.๒๕๒๐

ภาพ ครั้งเสด็จเยี่ยมราษฎรจังหวัดนครศรีธรรมราช ที่อำเภอทุ่งสง เมื่อปี ๒๕๐๒ ทรงรับพระแสงราชศาสตราประจำเมืองนครที่เขตต้อแดนตรังจากผู้ว่าราชการจังหวัด แล้วอข้าสู่อำเภอทุ่งสง มีแม่เฒ่าอายุ ๑๑๓ ปีมาเข้าเฝ้า มีชายคนหนึ่งที่อยากรู้มากว่าคือใคร ตะโกนขึ้นว่า "คิดถึงมาหลายวันแล้ว ขอจับมือหน่อย" แล้วก็ทำอย่างในภาพ ทำให้พระราชินีแย้มพระสรวลอย่างในภาพครับ.

๑๖ พย.๕๙