เพื่อแผ่นดินเกิด

ที่นี้ เราจะมาพิจารณากันต่อไปถึงข้อที่ว่าการมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขนั้นมันมีความหมายอย่างไร ? โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับประเทศไทยซึ่งมีความเป็นไทยมาในลักษณะอย่างนี้ แล้วก็เชื่อกันว่าเป็นพันปีหรือพัน ๆ ปีมาแล้ว คนไทยเกี่ยวข้องกันกับระบอบการมีประมุขเป็นพระมหากษัตริย์ในรูปแบบใดก็ตาม แต่เราเรียกกันว่า "พระราชา" หรือ "พระมหากษัตริย์" แล้วแต่จะใช้คำไหน

เหตุการณ์ที่ล่วงมาแล้วทำให้เรามีความเชื่อว่าระบบนี้เป็นระบบที่เหมาะสำหรับประเทศไทย หรือจะเรียกว่าคนไทยรอดมาได้ก็เพราะระบบนี้ คือระบบที่มีประมุขเป็นพระมหากษัตริย์

ทีนี้ ถ้าลองนึกดู ศึกษาดู ใคร่ครวญดู ก็จะพบว่าระบบมีพระมหากษัตริย์เป็นผู้ปกครองนี้มันเก่าแก่ที่สุดกว่าระบบไหนหมด ระบบการเมืองที่มีพระมหากษัตริย์เป็นผู้ปกครองนี้มันเก่าแก่กว่าระบบไหนหมด ถ้าถือตามพระบาลีก็จะพบอย่างนั้น หรือเอาตามเหตุผลที่จะใคร่ครวญเอาด้วยเหตุผล มันก็เป็นอย่างนั้น

ถ้าถือตามบาลีก็นึกถึงระบบสมมติราช คือเมื่อมนุษย์มีขึ้นมาในโลกแล้วพบปัญหาที่ไม่มีการปกครองแล้วอยู่กันไม่เป็นผาสุกยิ่งขึ้น ๆ ตามจำนวนมนุษย์ที่มีมากขึ้น ถึงสมัยหนึ่ง ยุคหนึ่ง มันก็ทนอยู่ไม่ได้ ก็เลือกบุคคลให้เป็นหัวหน้าสำหรับบังคับบัญชาและปกครอง นี้เล่าโดยย่อที่สุดโดยสั้น ๆ ที่สุด เพื่อจะขจัดสิ่งเลวร้ายทั้งหลายที่ค่อยเพิ่มมากขึ้นในสังคมของมนุษย์ซึ่งเพิ่มมากขึ้น แล้วโดยความสมมติของประชาชนเหล่านั้นเอง คือความสมัครใจความพอใจของประชาชนเหล่านั้นเองไม่มีใครบังคับ

ถ้าจะเรียกก็เรียกความจำเป็นมันบังคับ ไม่ใช่มนุษย์บังคับ ทำให้เกิดมีบุคคลที่เรียกว่าพระเจ้าสมมติราชขึ้นมาเป็นครั้งแรกหรือคนแรกในประวัติศาสตร์ของมนุษย์ นี่สมมติราชองค์นี้ถือเป็นพระราชาพระองค์แรกแล้วก็มีพระราชาสืบต่อ ๆ กันมา ก็เกิดระบบที่มีพระราชาปกครอง เขาสมมติให้ปกครองก็ทำดีที่สุดไม่ให้ผิดหวังจนกระทั่งมีผลปรากฏออกมาเป็นความสงบสุขเป็นที่พอใจ ก่อนนี้ไม่ได้ับความพอใจ มีการเบียดเบียน มีการอะไรเกิดขึ้นเพิ่มขึ้น เดี๋ยวนี้มันหายไป มนุษย์เหล่านั้นก็ออกปากขึ้นมาด้วยความรู้สึกผลักดันภายในว่า "พอใจ พอใจ พอใจ" คำว่าพอใจนี้ คือคำว่า "ราชา ราชา ราชา"

นี่การเกิดขึ้นแห่งพระราชาตามที่กล่าวไว้ในพระคัมภีร์ ในพระบาลีเป็นอย่างนี้ หาอ่านดูได้ ดูเหมือนจะเป็นอัคคัญญสูตร ไปดูเถอะ หาดูเอง

ที่มา ธรรมบรรยายก่อนพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา เมื่อวันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๒๐ ที่ลานหินโค้ง สวนโมกข์ ไชยา

ภาพ ภาพท้ายสุดที่ผมถ่ายเมื่อ ๖ นาฬิกาเศษของเช้าวันที่ ๒๘ ตค.๕๙ หน้าแท่นพระบรมรูปฯ "พระเจ้าแผ่นดิน" ในการบำเพ็ญกุศลน้อมถวายสักการะในโอกาส ๑๕ วัน สวรรคต วาดด้วยดินธรรมชาติสีต่าง ๆ ของผืนแผ่นดินไทย โดย สมภพ บุตรราช ในงานแสดงศิลปะ "จิตรกรไทยรักในหลวง" เมื่อปี พุทธศักราช ๒๕๕๔ ณ สวนโมกข์กรุงเทพ