การพระศาสนา

คำว่า มีองค์แปด คือต้องพร้อมเป็นอันเดียวกันทั้งแปดอย่าง ดุจเชือกฟั่นแปดเกลียว องค์แปด คือ ความเห็นชอบ-Right Understanding ความดำริหรือคิดชอบ-Right Mindedness วาจาชอบ-Right Speech การงานชอบ-Right Action ดำรงชีพชอบ-Right Living เพียรชอบ-Right Effort ระลึกไว้ชอบ-Right Attentiveness และ ตั้งมั่นใจชอบ-Right Concentration ถ้าแยกกันเป็นอย่าง ๆ ก็ยังไม่เรียกว่ามรรค หรืออริยมรรค หรือ มัชฌิมาปฏิปทา ยังคงเป็นเพียงส่วนย่อย หรือองค์อันหนึ่ง หรือข้อปฏิบัติชอบมีชื่อนั้น ๆ อันหนึ่ง ๆ เท่านั้น

ข้อนี้เปรียบเหมือนถนนสายหนึ่งพร้อมด้วยองค์คุณแปดอย่าง เช่น มีป้ายบอกอธิบายการเดิน ไม่คดเคี้ยว ตรงแน่วไปสู่ที่ต้องการ มีคู มีร่มไม้ มีที่พัก มีที่หาอาหารได้ มีการคุ้มครองผู้เดิน มีความสุขแก่ผู้เดินนี้ฉันใด อริยมรรคก็มีองค์หรือองคาพยพเป็นหน้าที่ๆ ไปพอเพียงแก่การลุถึงจุดประสงค์ของมนุษย์ผู้ปฏิบัตินั้นเหมือนกัน แม้จะเปรียบกับแม่น้ำลำคลองซึ่งประกอบด้วยองค์คุณครบบริบูรณ์อย่างอื่นก็ได้โดยนัยเดียวกัน ประสงค์แต่ให้เข้าใจความชัดเจนว่าเป็นปฏิปทาที่ต้องได้รับกำลังจากส่วนย่อย ๆ แปดส่วนร่วมกำลังเป็นจุเดียวกันนั้น

การปฏิบัติธรรม โดย พุทธทาสภิกขุ หน้า ๒๓-๒๔

ภาพ ที่สวนโมกข์ไชยา เมื่อล้ออายุ ๑๑๐ ปี พุทธทาสภิกขุ ๒๗ พค.๕๙