เพื่อแผ่นดินเกิด

เขาบอกว่าผ้านี้เป็นเสมือนผ้ากั้นบูชาในหอวิหารพระแม่ของชนกลุ่มชื่อ Vaghri ในคุชราช เรียกว่า Mata ni pachedi แปลว่า "ข้างหลังพระแม่" และนิยมขึ้งในวิหารไว้ด้านหลังพระแม่ทุรคา เป็นของบูชาของชนกลุ่มนี้ที่ถูกห้ามเข้าวิหาร ซึ่งทุกวันนี้เลิกวาดกันแล้ว เพราะสามารถเข้ากันได้แล้ว

งานนี้เป็นผลงานของศิลปินชื่อ สัญชัย มนูไบ จิตรา ที่เรียกวิชามาจากพ่อที่สืบจากบรรพบุรุษกว่า ๓ ศตวรรษ ตั้งแต่อายุ ๑๕ ขวบ แล้วปู๋เขาก็เลิกวาดด้วยตั้งใจว่าจะให้เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์และหาไม่ได้อีก แต่แล้วก็มีนิมิตว่าพระแม่มาชวนหยิบแปรงกลับมาวาดใหม่ จนนำมาซึ่งการฟื้นฟูกันทั้งครอบครับ-วงษ์ตระกูลที่ทุกภาพวาดด้วยมือและสีธรรมชาติ จนทั้งเขาและพ่อแม่ได้รับรางวัลระดับชาติในปี ๒๕๔๓ และ ๒๕๔๗

เทคนิคที่วาดเรียกว่า "คะลัม-Kalam" ที่แปลว่าพู่กัน กับ "คารี-Kari" ที่แปลว่าฝีมือ ที่เริ่มจากการลงแป้งผืนผ้าแล้วซักตาก จากนั้นจึงใส่ส่วนผสมจากขี้วัวกับเกลือแล้วต้ม ใส่นำ้มัน caster กับด่าง ตากแห้งแล้วทำอีกรอบกับน้ำมัน caster กับ Harda หรือ myrobalan ก่อนที่จะนำมาวาดภาพด้วยการลงเส้นสีดำแล้วจึงแต้มสีด้วยพู่กันไม่ไผ่กับเส้นฝ้ายโดยต้องต้มและล้างทุกคราวที่แต้มแต่ละสี สีดำหมายถึง ดวงตามาร สีมารูนคือพระแม่ ขาวหมายถึงบริสุทธิ์ แต่ทุกวันนี้ใส่สีมากเพื่อสนองความนิยมเรื่องความงาม

โดยปกตินิยมแบ่งบริเวณเป็น ๙ ส่วน แสดงเรื่องราวของพระแม่ซึ่งนิยมวาดด้วยมือ นอกนั้นอาจใช้วิธีพิมพ์ลาย และอาจมีภาพผู้ออกเงินสร้างภาพไว้ด้วย

ผืนนี้ที่ผมได้จากร้าน ชัยยะเฮ ที่สนามบินมุมไบ คนขายบอกว่ารูปพระนางสรัสวดีเพราะขี่สิงโต แต่จากเอกสารที่เขาแถมมาโดยยอมลดให้ร้อยละ ๑๕ ด้วยนั้น บอกว่าคือ "พระนางทุรคาซึ่งเป็นพระแม่แห่งสากลจักรวาล ประทับมาบนหลังสิงโตพร้อมสรรพาวุธในพระหัตถ์" เหตุที่เลือกผืนนี้ด้วยเขียนมือทั้งผืน วางองค์ประกอบภาพแบบอสมมาตร เต็มไปด้วยเทพและเทพีมากมายนับร้อย แถมมีต้นไม้แห่งชีวิตและสรรพสิ่งยืนต้นอยู่ด้วย สวยดี แต่ยังไม่รู้เหมือนกันว่าเอามาทำอะไร ?

เล่ารายงานเท่านี้นะครับ วันหน้าจะเล่าเรื่องร้านและโครงการ ชัยยะเฮ ของอินเดียที่ไม่ธรรมดานะครับ

คุณประภัสสรหรือท่านใดมีอะไรมาเติม หรือผมพลาดอะไรไป ช่วยแก้ให้ด้วยนะครับ..

๑๗ กพ.๖๐