เพื่อแผ่นดินเกิด

ข้อนำเสนอของเธอต่อวงประชุมก็เป็นธรรมดาที่จะยกเอาสิ่งที่เธอเชี่ยวชาญที่สุดมานำเสนอ ว่าด้วยหลักฐานจากเวียตนามว่าด้วยการค้าโบราณสมัยเหล็กในเอเชียอาคเนย์ โดยเริ่มทันทีด้วยเรื่อหยกไต้หวันที่พบแพร่เกือบทั่วชายขอบทะเลจีนใต้ และนิยมนำมาทำเครื่องประดับต่าง ๆ สมัยซาหวิ่น โดยเฉพาะ ต่างหูลิงลิงโอแบบต่าง ๆ และนิยมใช้เป็นสิ่งแสดงถึงความสัมพันธ์เชื่อมโยงเชิงแลกเปลี่ยนค้าขายของอาณาบริเวณนี้เมื่อสมัยนั้น ก่อนที่จะไล่ให้เห็น ๓ สมัยในเวียดนาม คือ ดองซอนทางตอนบน ซาหวิ่นตอนกลาง และฟูนันตอนล่างซึ่งมีการขุดค้นทางโบราณคดีพบร่องรอยหลักฐานต่าง ๆ มากมาย รวมทั้งลูกปัดและเครื่องประดับต่าง ๆ จำนวนมากลงมาจนถึงที่ออกแอว ที่นับเป็นคู่หูกับอู่ทอง

เธอสรุปไว้ให้พวกเราว่าเท่าที่ได้ร่วมประชุม ได้พบเห็นหลักฐานต่าง ๆ มากขึ้นจนพอที่จะเชื่อว่าแถบอู่ทองน่าจะเป็นเมืองท่าโบราณข้ามทวีปได้ แต่คงต้องศึกษาดูระบบสายน้ำตลอดจนหลักฐานความเชื่อมโบยงกับแหล่งอื่น ๆ รายรอบและในเอเชียอาคเนย์ โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับทวารวดีที่ทราบว่ามีแหล่งโบราณคดีมากมาย แต่ดูเหมือนว่าจะมีการศึกษาค้นคว้าไม่มากและเพียงพอ ควรจะได้มีการทำการให้มากขึ้นกว่านี้

ฟังแล้วจึงหายข้องใจ ทำไมทวารวดีของไทยเป็นที่รู้จักน้อยมาก ในขณะที่ดองซอน ซาหวิ่น ฟูนัน นั้นเป็นที่รู็จักอ้างอิงกันทั้งโลก.

เธอเอาหนังสือมาฝาก ๒ เล่ม ใครอ่านออกบ้างไหม ? ภาษาเวียตนามทั้งนั้นเลยครับ

๒๑ มีค.๖๐