เพื่อแผ่นดินเกิด

อ.ศรีศักรบอกว่า Kroton ที่หมายถึงวังสุลต่านในย่านนี้ที่ผมจินตนาการว่าน่าจะเหมือน ๆ กันทั้งย่านยาวมาจนถึงวังเจ้านครแต่ก่อนนี้ด้วย จะมีลักษณะเป็น Citadel มีกำแพงล้อมรอบเป็นชั้น ๆ อย่างที่เราเรียกว่า "ปุระ" ไม่ใหญ่เท่า "นคร-Nagara" ซึ่งเมืองนครเรามีขนาดและลักษณะเป็นนคร ในขณะที่วังเจ้าเมืองที่ทุกวันนี้เป็นบริเวณศาลากลางจังหวัดนั้น น่าจะเป็น "ปุระ-เวียง-Kraton" เช่นกัน เพีงแต่ทุกวันนี้เหลือแต่หอพระสิหิงค์ซึ่งสร้างใหม่หมดด้วยแต่ก่อนนั้น คนนครไม่นิยมสร้างบ้านเรือนเป็นตึก อย่างดีก็เป็นเรือนไม้ ในขณะที่ตึกนั้นเว้นไว้สำหรับเจ้ากับพระเท่านั้น ผมเคยอ่านราชงานราชการของเจ้าพระยายมราชว่าบอกให้สร้างบ้านตึกก็ไม่ยอมกัน ว่าเกินฐานะ มีแต่ชาวจีนไม่กี่รายที่รับจะสร้าง ซึ่งทั้งหมดก็คือกลุ่มต้นตระกูลลิมปิชาติที่เป็นทั้งทวดและทางฝ่ายยายของผมด้วย

สำหรับ Kraton ของสุลต่านแห่งยอกยากาตาร์นี้ ทั้งพระตำหนักประทับ ท้องพระโรงรับแขก พระตำหนักเสวย และ หอพระสุธารสกินน้ำชา ฯ มีสภาพสมบูรณ์พร้อม จากการสืบต่อกันมา ๙ องค์นี้แล้ว ทั้งหมดเป็นเรือนชั้นเดียวและเปิดโล่งเป็นโถงดูน่าสบาย พื้นเป็นดินทรายไม่ต่างจากบ้านเรือนของคนแต่ก่อนทั่วทั้งภาคใต้และเมืองนคร อาจจะรวมถึงที่จันดีนครด้วยก็ได้ ใครจะรู้ ?

๒ สค.๕๙