การพระศาสนา

ที่หยาบ ได้แก่ชนิดที่แรงกล้าจนเกิดเป็นเจตนาขึ้นปรากฏชัด ๆ แก่ผู้นั้น หรือ ผู้อื่น เช่น อภิชฌาวิสมโลภ โทษะ และ มิฉาทิฏฐิอย่างหยาบ ๆ เป็นต้น กิเลสที่หยาบและมีเจตนาเช่นนี้ เราอาจจะข่มได้ด้วยโลกิยกุศลซึ่งยังมีเจตนาอยู่อย่างเดียวกัน เป็นการข่ม การปราบกันตรง ๆ ตลอดเวลาที่กิเลสหยาบ ๆ นั้นยังมีอยู่

ส่วนกิเลสชั้นละเอียดอันนอนนิ่งในสันดานซึ่งเรียกว่า อนุสัย อาสวะ เป็นต้นนั้น ไม่มีเจตนา เป็นเพียงเชื้อร้ายซึ่งคอยแต่จะก่อให้เกิดกิเลสอันมีเจตนาอีกต่อหนึ่ง กิเลสขั้นนี้ไม่อาจข่มหรือปราบมันได้ด้วยโลกิยกุศลอันประกอบด้วยเจตนา ต้องตัดด้วยโลกุตตรกุศล คือ ตัวอริยมรรคญาณ

อริยมรรคญาณ เกิดขึ้นได้จากการอบรมองค์แปดของอริยมรรคนั่นเอง ให้เข้าไปนอนเนื่องอยู่ในสันดานทำนองเดียงกับที่อนุสัยเข้าไปนอนเนื่องอยู่ก่อน อบรมไปทีละเล็กละน้อย ที่ละองค์สององค์ ตามแต่องค์ไหนจะอบรมได้ง่ายและก่อน สำเร็จเป็นกุศลธรรมนอนเนื่องอยู่ กว่าจะมีโอกาสพร้อมเพรียงครบทั้งแปดองค์เมื่อใด ก็กลายเป็นโลกุตตรกุศลเจตสิก สร้างจิตดวงที่มีนามว่า อริยมรรคญาณขึ้นตัดอนุสัยหรือสัญโญชน์ได้ ยังไม่ครบหรือกำลังไม่เพียงพอกันก็ยังไม่รวมกันได้

โดยมากสัมมาสมาธิมักเป็นองค์ที่ล้าหลังเขา องค์อื่น ๆ รออยู่ก่อน เมื่อสมัมมาสมาธิเกิดก็เข้าผสมกัน มีกำลังกล้าขึ้นในขณะนั้นทันที การผสมนี้ อาจเป็นในขณะพยายามเจริญวิปัสสนาของผู้บำเพ็ญเพียร หรือของผู้ฟังเทศน์เฉพาะพระพักตร์ชั่วประเดี๋ยวก็ได้ เพราะเป็นเพียงความดีของจิตอันเป็นนามธรรมที่แสนจะรวดเร็วรวมกันเหมาะเข้าเมื่อใดก็รวมกันได้เมื่อนั้น

การปฏิบัติธรรม โดย พุทธทาสภิกขุ หน้า ๓๐-๓๑

๒๙ มิ.ย.๕๙
ภาพ ดอกกระทุ่มกำลังบานที่หน้ากุฏิท่านกลางสร้าง ในวัดศรีทวี ที่เมืองนคร กระทุ่มนานี้มีขึ้นโดยทั่วไปในท้องนา โตเร็ว ออกดอกเต็มต้นรูปทรง "กระทุ่ม" มีกลิ่นน้อย ๆ ร่วงพราวพื้น เมื่อติดผลหล่นดูเลอะเทอะ จึงมักถูกโค่นทิ้ง ในลานวัดศรีทวีมีเหลืออยู่ ๒-๓ ต้น ขณะนี้กำลังบานสวย กระทุ่มเป็นพี่น้องกับ "กระท่อม" อีกพืชยอดนิยมที่ ณ ขณะนี้ ยังตกลงไม่ได้ว่าจะปรับเปลี่ยนสถานะ ให้เป็นยา เครื่องชูกำลัง หรือว่า สิ่งเสพติดให้โทษอันตรายต้องควบคุม ส่วนกุฏิท่านกลางสร้างซึ่งต้องมีรูปแพะตามปีเกิดที่หน้าจั่วอย่างนี้ อาคารสุขศาลาที่หอนาฬิกาหลังเดิม ก็เป็นเช่นเดียวกัน ก่อนที่เทศบาลจะรื้อสร้างโรงพยาบาลใหญ่ทดแทน