การพระศาสนา

ส่วนองค์อื่น ๆ นั้น ที่เป็นพวกสัมมาทิฏฐิ ในระยะแรกมีเพียงเพื่อให้ผู้นั้นเห็นแนวทางในการบำเพ็ญมัชฌิมาปฏิปทา มีความเชื่อและความเห็นว่าดีในการบำเพ็ญ

สัมมาสังกัปปะ ก็มีเท่าเทียมกับกำลังในระแรกของสัมมาทิฏฐิเพราะอาศัยสัมมาทิฏฐิเกิดขึ้น ทำนองมองเห็นเท่าใดก็อยากได้เท่านั้น แต่ว่ามากพอที่จะให้เกิดองค์อื่น ๆ ตามลำดับ

สัมมาวายามะ ก็ทำนองเดียวกับสัมมาสังกัปปะในส่วนปริมาณ แปลกกันก็แต่สัมมาวายามะมีแทรกอยู่ในองค์มรรคทุกองค์ คือ มองเห็นแล้วพยายามทำในองค์ไหน การพยายามนั้นก็ชื่อว่าสัมมาวายามะในองค์นั้นในที่นั้น

สัมมาสตินั้น ครั้งได้อาศัยสัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ เป็นต้น เป็นบาทฐาน ก็มีการดำเนินเป็นไปอยู่ อย่างติดต่อกันแล้ว และทำสัมมาสมาธิให้เกิดขึ้นได้ในขณะแห่งสัมมาสตินั่นเอง จนยกขึ้นสู่วิปัสสนาภาวนา เกิดญาณปรีชาต่าง ๆ ขึ้น ซึ่งจัดเป็นตัวปัญญาหรือตัวสัมมาทิฏฐิที่เกิดเพิ่มใหม่

จึงเป็นอันกล่าวได้ว่า สัมมาสมาธิ เมื่อเกิดขึ้นและมีกำลังยิ่งขึ้นเพียงใด 
ก็ย้อนกลับไปเพิ่มกำลังใจให้แก่สัมมาทิฏฐิ (องค์ต้น) เพียงนั้น

การปฏิบัติธรรม โดย พุทธทาสภิกขุ หน้า ๓๒-๓๓

๒ ก.ค ๕๙
ภาพ หมาเมฆไม่รู้เรื่องด้วยดอกในมรรคแปด แล้วก็ไม่รู้เรื่องทุกข์สุขของหมู่มนุษย์ด้วยหรอก รูปนี้ อยู่ ๆ เมฆก็มานั่งให้ถ่ายรูป ชวนนึกถึงที่ท่านอาจารย์พุทธทาสเตือนไว้ว่าเกิดมาเป็นมนุษย์อย่าได้อายหมูหมากาไก่ ที่เขาไม่ได้ทุกข์เท่ามนุษย์ทั้ง ๆ ที่มนุษย์นั้นรู้คิด มีสติปัญญามากกว่ามหาศาล