การพระศาสนา

แม้มนุษย์เกิดมาในวัฏฏสงสารคือความทุกข์โดยสภาพอย่างเดียวกันก็จริง แต่ว่าบางพวก รู้สึกถึงธรรมชาติของวัฏฏสงสาร คือความทุกข์ จนเบื่อหน่ายต่อโลก หรือกาม แสวงหาอยู่ว่า อะไร เป็นทางดับทุกข์มาแล้ว, ส่วนบางพวก ยังไม่สำนึกได้แม้แต่เพียงว่าชีวิตนี้สุขหรือทุกข์เป็นประการใด ไม่มีความหน่ายในทุกข์อันแฝงบัง คือกามเลยแม้แต่หน่อยเดียว เพราะฉะนั้น จึงมีความแตกต่างกันเป็นส่วนมาก เป็นธรรมดา

มรรคมีองค์แปด หรือ มัชฌิมาปฏิปทา เป็นทางสำหรับก้าวล่วงพ้นจากความทุกข์ก็จริง แต่ยังไม่สู้มีประโยชน์สำหรับผู้ไม่รู้เสียเลยว่าวัฏฏสงสารที่เป็นทุกข์ กามทั้งหลายเป็นสภาพเสียดแทงและเผาลน

ส่วนผู้ที่รู้แต่เพียงเผิน ๆ ว่าความไม่สบายกายสบายใจเป็นความทุกข์ ทางดับทุกข์คือมรรคนั้นมีอยู่ แต่เขายังไม่เห็นความทุกข์ซึ่งพอถึงกับเกิดความหน่ายต่อทุกข์ เขาจึงต้องบำเพ็ญมรรคเพื่อให้รู้ตัวทุกข์ จนเกิดความหน่ายในทุกข์เป็นส่วนสำคัญเสียก่อนแล้ว จึงค่อยก้าวขึ้นเป็นลำดับไป

ส่วนผู้ที่เบื่อทุกข์ หน่ายกามมาแล้วอย่างเต็มที่ ก็มีเพียงขั้นเดียว คือเขาค้นแต่ว่าจะละวางความยึดถือในอะไรจึงจะหลุดจากความทุุกข์ได้ เท้่านั้น

คนเช่นนี้ มีอุปนิสสัยแห่งวิปัสสนาญาณ คือองค์มรรคขั้นสูงมาแล้วอย่างเต็มที่ จึงเพียงแต่ได้ฟังก็บรรลุ เช่นเดียวกับดอกไม้ที่ตูมเต็มที่แล้วเหมือนกัน.

ที่มา การปฏิบัติธรรม โดย พุทธทาส ภิกขุ หน้า ๕๓-๕๔

ภาพ ธาตุอาจารย์ฝั้น ที่วัดป่าอุดมสมพร เมื่อวันแม่ ที่ ๑๒ สค.๕๙